Vermist en Gevonden

Een jongerenblik op WOI-archeologie

Achttien leerlingen van het College van Ieper volgen in het eerste semester van het schooljaar 2024-2025 een bijzonder seminarie over de vermisten van de Eerste Wereldoorlog. Experts in archeologie, geschiedenis, ethiek, psychologie en media begeleiden hen op betekenisvolle locaties: plekken waar vermisten zijn gevonden of vermoedelijk rusten, het kenniscentrum van het In Flanders Fields Museum, begraafplaatsen en het bezoekerscentrum van de Commonwealth War Graves Commission in Beaurains.

De leerlingen dragen actief bij aan een documentaire over hun traject en bevindingen, die op woensdag 7 mei in CC Het Perron in première gaat. Volg hun voortgang op deze pagina.

Het educatieve project Vermist en Gevonden is een initiatief van het In Flanders Fields Museum en College Ieper in samenwerking met het Vlaams Vredesinstituut, met financiële steun van het Agentschap Onroerend Erfgoed.

De leerlingen van het seminarie 'Vermist en Gevonden' luisteren naar archeoloog Birger Stichelbaut.
Leerlingen stappen op een veldweg richting het Kraterbos.

5 september: een vliegende start

De eerste sessie bracht de leerlingen meteen uit hun comfortzone. Ze stapten op de fiets richting het oostelijke instappunt van de Ieperboog. Na een inleiding op Hooge Crater Cemetery verkenden ze het nabijgelegen Kraterbos onder leiding van archeoloog Birger Stichelbaut en educatief medewerker Wouter Sinaeve, terwijl een cameraploeg van Danse la Pluie hun stappen volgde.

Sfeerverslag

Leerlingen luisteren geboeid naar archeoloog Simon Verdegem.

12 september: onder de grond

Archeoloog Simon Verdegem (BAAC Vlaanderen) nam de leerlingen mee onder de grond. In het kenniscentrum van het In Flanders Fields Museum gaf hij een boeiende uiteenzetting over zijn werk als WOI-archeoloog. Hoe worden vermisten gevonden? Wat zijn de volgende stappen na de vondst van menselijke resten? Welke impact heeft zijn werk of zichzelf en op nabestaanden?

Sfeerverslag

We zien een groep leerlingen rond een tafel vol archeologische vondsten staan. Jan Decorte, archeoloog bij CO7 geeft uitleg.

19 september: objecten uit het verleden

In Erfgoeddepot DEPOTYZE gaf Jan Decorte, archeoloog bij CO7, een boeiende lezing over zijn werk. Hij toonde de leerlingen tientallen objecten, gevonden bij vermisten, zoals een laars, een stukje papier en de ogen van een teddybeer. Hoe worden deze artefacten bewaard, geregistreerd en geselecteerd? Een fascinerend kijkje in archeologisch onderzoek en erfgoedbeheer.

Sfeerverslag

Een groep leerlingen zit aan tafel en luistert naar Pol Lefevre die aan het hoofd van de tafel staat. Achter hem staat een scherm met de beginslide van zijn presentatie.

26 september: Het prille begin

Dankzij het werk van de amateurarcheologen de Diggers werd de impact van de gevechten aan de noordkant van Ieper duidelijk. Pol Lefevre, een van de Diggers, vertelde in Hoeve Klein Zwaanhof (instappunt noord) en Yorkshire Trench & Dugout over hun werk. Deze vrijwilligers wisten meer dan 200 lichamen van gesneuvelde soldaten te bergen en deden duizenden archeologische vondsten.

Sfeerverslag

De leerlingen zitten in groepjes van drie aan de lange tafel in het Kenniscentru van het In Flanders Fields Museum. Ze maken een opdracht en gebruiken hiervoor historische bronnen.

3 oktober: terug naar de bron

Na een introductie door wetenschappelijk medewerker Annick Vandenbilcke gaan de leerlingen in groepjes van drie aan de slag met een specifieke casus. Elke groep onderzoekt het lot van één militair: wat gebeurde er met hem op het slagveld en waar precies is hij gesneuveld? Hiervoor gebruiken ze verschillende bronnen zoals regimentsgeschiedenissen, de Namenlijst, loopgravenkaarten, dagboeken en brieven. Tijdens de volgende sessie presenteert elke groep hun bevindingen.

Sfeerverslag

Een groep leerlingen kijkt naar de presentatie van een medeleerling.

10 oktober: resultaten presenteren

Tijdens deze sessie presenteren de groepjes hun casus aan elkaar. Ze onderbouwen hun verhaal met fragmenten uit regimentsgeschiedenissen, kaarten en persoonlijke documenten zoals dagboeken en brieven. De presentaties geven de leerlingen de kans om elkaar te inspireren en samen tot nieuwe inzichten te komen.

sfeerverslag

16 oktober: begrafenis Frederick Thomas Adams

De leerlingen van het seminarie konden op vrijwillige basis de begrafenis bijwonen van Frederick Thomas Adams, een Britse soldaat die sinds 19 november 1917 vermist was na een aanval op Passendale. Bij wegenwerken in 2018 werden menselijke resten gevonden van een militair van The Rifle Brigade. Een DNA-test bevestigde dat het om Adams ging. De ceremonie op Passchendaele New British Cemetery maakte een diepe indruk op de leerlingen.

17 oktober: ethische discussie

“Met botmateriaal maar zeker met DNA kan je heel wat te weten komen van fysieke kenmerken, aandoeningen en pathogenen van een gesneuvelde. Is dat geen privacy?” Deze en andere ethische kwesties worden, onder leiding van professor geneticus en genealoog Maarten Larmuseau, met de leerlingen besproken. De Saint George’s Memorial Church vormt de sfeervolle locatie voor dit gesprek.

24 oktober: CWGC bezoekerscentrum in Beaurains

Het CWGC bezoekerscentrum in Beaurains deed voor het seminarie de deuren open. Een uitgebreide en concrete kennismaking met het volledige takenpakket van de Commonwealth War Graves Commission

7 november: les journalistiek

Om een documentaire te maken, moet je vragen stellen. Op 9 januari interviewen de leerlingen alle betrokken actoren in dieptegesprekken. Om hen voor te bereiden, kregen ze een praktische opleiding van VRT-journalist Tijs Mauroo, die hen de kneepjes van het journalistenvak bijbracht.

14 november: vragen voorbereiden

Een interview afnemen vraagt om een goede aanpak. De groep bedenkt samen sterke vragen, waarna duo’s het gesprek verder uitwerken.

21 november: plannen en contacteren

Nu duidelijk is wie allemaal wordt bevraagd, is het tijd om concrete afspraken te maken.

Elke leerling neemt contact op met de persoon die hij of zij gaat interviewen.

28 november: de laatste voorbereiding

Tijdens het laatste seminarie voor de grote interviewdag worden alle gemaakte afspraken naast elkaar gelegd en wordt de concrete planning uitgewerkt.