Dagboek van Jan Van de Meerssche

Het dagboek van Jan Van de Meerssche beschrijft in detail hoe hij met zijn gezin uit zijn thuisstad Aalst vluchtte op 27 september 1914. Dankzij de schenking van het echtpaar Van den Abeele in 2015 kan het verhaal van Jan vandaag blijven voortleven. Zijn woorden geven een uitzonderlijk inzicht in de ervaringen van de Aalsterse vluchtelingen – en anderen die hen voorgingen of nakwamen – die tijdens de eerste maanden op de vlucht sloegen voor het oorlogsgeweld:

‘(…) Het was verschrikkelijk als men die arme vrouwen en kinderen in aller haast zaagt vluchten, met schrik en angst op hun wezen, in mijn gebuurte waren er maar op 170 huisgezinnen nog 20 aanwezig (…)’

Op 30 oktober 1914 bereikten zij het Franse Hondschoote. Op dat moment had het echtpaar Van de Meerssche, samen met ‘ons moeder’ en vier jonge kinderen, een traject van niet minder dan 226,6 km afgelegd: 74,6 te voet, 152 per trein.

Jans verhaal beschrijft de moeilijke vlucht van Aalst naar Mirabel en Montauban, een gemeente ten noorden van Toulouse.

Een tocht waarvan de eindbestemming lang onbekend was, van elke ochtend opstaan in de onwetendheid waar je die avond zal slapen. ‘als zij hoorde dat wij van Aalst kwamen vroegen zij waar wij naartoe gingen, wat wij zelfs niet wisten’

‘als zij hoorde dat wij van Aalst kwamen vroegen zij waar wij naartoe gingen, wat wij zelfs niet wisten’

Een verhaal van ontbering;

‘Daar zette wij onze pakken neder, het water druipte uit onze kleederen, wat zal er nu van ons geworden’

Van angst, ontmoediging en afwijzing;

‘we besloten ons in de kerk te zetten en daar te rusten (…) maar den slaap was van korten duur, want nauwelijks had den pastoor ons daar bemerkt of hij kwam ons verwittigen dat wij (…)er allen moesten van onder trekken, ik dacht eerst met eenen duitscher te doen ’t hebben, omdat hij ons met zulke brutaliteit het woord toestuurde’

Maar ook van hoop, leven en verwondering, zoals Jan beschreef toen hij met zijn gezin aankwam in Montauban;

‘(…) ook was het reeds overal geweten dat wij kwamen, aan het gejuich van het volk zou men zeggen, dat wij hier een goed onthaal zullen vinden…’

Meer over het onderzoeksproject