Sammy BALOJI   |   Beaufort 21   |   Zeebrugge

and to those North Sea waves whispering sunken stories

Albert Kudjabo

was één van de 32 Congolezen die tijdens de Eerste Wereldoorlog in Europa vochten. Hij werd gevangen genomen door het Duitse leger, en als Afrikaan bestudeerd als een wetenschappelijk fenomeen. In maart 1917 maakte de Pruisische Fonografische Commissie verscheidene geluidsopnames waarop Albert Kudjabo zingt en trommelt. Het zijn de enige bekende geluidsopnames van een Congolese soldaat uit de Eerste Wereldoorlog (©Lautarchiv, Humboldt-Universität zu Berlin).

De stem en het lied van Kudjabo vervolledigen de installatie van Sammy Baloji, en herinneren aan nog een verzonken verhaal.

Het beschadigde Palace Hotel
na de Eerste Wereldoorlog
© IFFM Ieper

Zeebrugge en WOI

De haven van Zeebrugge speelde een belangrijke rol tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hier vertrokken de Duitse onderzeeboten die de aanvoer vanuit het Verenigd Koninkrijk naar het front in de war stuurden. Op 23 april 1918 (St George’s Day) trachtten Britse mariniers in een heroïsche raid de havengeul te versperren. Een monument op de zeedijk herinnert hieraan.
Na de oorlog kwam er  in Zeebrugge net zoals in Ieper een bloeiend oorlogstoerisme tot stand. Het Palace Hotel dat ooit Duits marinepersoneel huisvestte, bood nu onderdak aan Britse toeristen. Ernaast was een oorlogsmuseum gevestigd.

Affiche
van het Zeebrugge Museum
© Philippe Oosterlinck & IFFM Ieper

De Paardenmarkt

Maar in zee net buiten de haven van Zeebrugge en voor de kust van Heist bevindt zich een veel sinistere herinnering aan de Grote Oorlog. Op slechts enkele kilometers van de oostelijke strekdam van de haven bevindt zich de zandbank die de Paardenmarkt wordt genoemd. Na de Eerste Wereldoorlog werd op deze site niet minder dan 35.000 ton gasgranaten gedumpt. Deze onzichtbare munitiestortplaats is potentieel een toxische bedreiging voor de onderwaterecosystemen.

Albert Kudjabo
in het krijgsgevangenkamp van Soltau
© IFFM Ieper

Congo in WOI

De weinig bekende dumpingoperatie bij de Paardenmarkt heeft een analogie met de rol van Congo tijdens de Eerste Wereldoorlog. Terwijl enkele tientallen Congolese soldaten werden ingezet aan het Europese front, werd de Force Publique in Congo massaal ingezet tegen vooral Duits Oost-Afrika. In de herinnering aan de Grote Oorlog werden deze koloniale troepen vervolgens vergeten. Net zoals de munitiestortplaats, verdoezelen officiële monumenten of ceremonies hun aanwezigheid gewoon volledig.

BEAUFORT 21

Sammy Baloji

Al deze schaduwgeschiedenissen kristalliseren zich subtiel uit in Baloji's installatie. Voor de structuur liet Baloji zich inspireren door de 'Wardian case', een glazen transportkist die werd gebruikt om exotische planten te beschermen tijdens koloniale zeetransporten naar Europa. De vorm van de sculptuur doet denken aan die van Congolese mineralen, terwijl de planten die erin zijn ondergebracht uit hetzelfde land zijn verbannen. De tijdelijke beschermende kist heeft parallellen met de tijdelijke bescherming het dumpen in zee van toxische munitie. Het werk geeft een stem terug aan vergeten sporen uit het verleden, maar benadrukt ook hun effecten in een globale wereld en de actieve pogingen om dingen vergeten te maken.

in flanders fields museum

Sammy Baloji’s installatie in Zeebrugge wordt gecomplementeerd met een installatie in het In Flanders Fields Museum in Ieper.

ARTIST IN RESIDENCE 2021